III. Mustafa’nın babası III. Ahmed, annesi ise Mihrişah Emine Sultan. III. Mustafa 1717 yılında Edirne’de doğmuş. 18. yüzyılın ikinci yarısı Osmanlı’da Batılılaşma hareketinin hakim olduğu yıllar.
Babası, Patrona Halil İsyanı’nın ardından 1730’da, tahttan zorla feragat ettirildikten sonra, III. Mustafa, 27 yıl kafes hayatı yaşamış.
Korku içinde geçen bir şehzadeliği var. Öyle ki, zehirlenerek öldürülme korkusuyla vücudunun direncini arttırmak için, küçük dozlarda zehir aldığı söyleniyor. Hatta aldığı zehir yüzünden, kara kuru olduğu, suratının renginin de sarıya çaldığı ifade ediliyor.
Kendisinden birkaç gün büyük olan kardeşi Şehzade Mehmed, ani ve şüpheli bir şekilde muhtemelen zehirlenmiş olarak ölü bulununca, III. Mustafa’ya hükümdarlık yolu açılmış. Bir yıl sonra 1757’de, amcasının oğlu III. Osman’ın ölümü üzerine tahta geçmiş.
Yeniçeri Ocağı’nın düzeltilmesi gerektiğinin farkında, ama bunun için cesaret gösterememiş. Hatta bu konuyu dile getirmekten bile korkmuş. Nitekim bir gün, defterdar Hilmi Efendi’ye bu fikrini ağzından kaçırmış. Sonra da, ya başkalarına söylerse diye tedirgin olmuş. Defterdarı önce görevden almış, ardından da idam ettirmiş.
Tüm bunların yanında, III. Mustafa geriye birçok güzel eser bırakmış. Depremle yıkılan Fatih Camii’ni yeniden inşa ettiren, Zeyrek Camii’ni tamir ettiren, Üsküdar’daki Ayazma Camii’ni de yaptıran III. Mustafa’nın kendisi. Daha birçok eseri var.
En güzel eseri bence Laleli Külliyesi.
Kaderin garip cilvesine bakın ki, inşa ettirdiği özellikle büyük camiler, III. Mustafa’nın kendi adıyla anılmamış.